الهام احمدی- مهدی طاهری، مسئول مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان دیروز در نشست با خبرنگاران در محل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ضمن ابراز نگرانی و دغدغه‌های موجود در حوزه‌های مختلف همچون بحران آب، ریزگرده‌ها و غیره به موقعیت ویژه استان از نظر جغرافیایی و قرارگیری آن در مرکز و نیز سیر صعودی استقبال سرمایه‌داران برای سرمایه‌گذاری در این شهر اشاره کرد و افزود: با توجه به مشکلات اقتصادی و بیکاری جوانان، ایجاد اشتغال در اولویت‌ کاری مسئولان قرار گرفته است، در این بین می‌دانیم که منابع طبیعی و آب ارتباط مستقیم دارد با هر آنچه درآمد و شغل ایجاد می‌کند.

وی با بیان این‌که پایداری هر سرمایه‌گذاری انجام شده در پایین دست منابع طبیعی از قبیل زراعی، باغی، دام‌پروری، شیلات، شهرک صنعتی و غیره وابسته به منابع آبی است، افزود: در صورتی که بالادست وضعیت خوبی نداشته باشد سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در پایین دست آینده روشنی ندارد چرا که وابسته به آب، مراتع، جنگل‌ها، منابع طبیعی و غیره است بنابراین در سرمایه‌گذاری‌های انجام شده باید به ظرفیت‌ موجود عرصه‌ها توجه ویژه شده و امکان بارگذاری جدید بر روی عرصه‌ها نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

مسئول مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان به بررسی‌های انجام شده توسط این مرکز از زمان آغاز به کار آن در وضعیت آب ، خاک، اکوسیستم کشاورزی استان، کیفیت اراضی اشاره کرد و افزود: «متأسفانه زنجان ظرفیت بارگذاری جدید بر روی عرصه‌ها را ندارد، چرا که در حوزه آب بسیار بسیار وضعیت خرابی داریم »

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «آب‌های جاری به مثابه پول جاری در دست‌رس است که خرج کردیم، در استان رودخانه دائمی نداریم چرا که آورده قزل‌اوزن به عنوان رودخانه دائمی و شاهراه اصلی استان در حدود 50 درصد کاهش یافته است، ذخایر آب زیرزمینی نیز به عنوان پس‌اندازی است که همه را بدون توجه به ظرفیت‌ها هزینه کردیم هر چند دغدغه‌های موجود در راستای ایجاد اشتغال و رفع معضل بیکاری قابل درک و ارزشمند است ولی متأسفانه برای حل این دغدغه‌ و ایجاد اشتغال ذخایر زیرزمینی را نیز تمام کردیم چرا که در حال حاضر دشتی در استان نداریم که به لحاظ بیلان آب منفی نباشد.»

طاهری با اشاره به این‌که با توجه به تغییر اقلیم، گرمای زمین و بحران خشکسالی که استان نیز با آن دست و پنجه نرم می‌کند نمی‌توان مجدد هزینه کرد و چک بی‌محل کشید و منابع را مصرف کنیم، یادآور شد: نگاه من نگاه جهاد کشاورزی نیست چرا که آن‌ها در بخش اجرایی کار قرار دارند و مرکز تحقیقات در پشت صحنه کار است، از 10 سال پیش می‌گوییم که زنجان ظرفیت بارگذاری جدید بر روی عرصه‌ها را ندارد و باید به سمت صرفه‌جویی، حفاظت از قابلیت‌ها، افزایش ارزش افزوده منابع حرکت کرده و طرح جدید در پیش گیرد، زمان تعارف نیست، بر ما فشار می‌آورند که بر روی الگوی کشت و آمایش کار کنیم در حالی که این قبیل اقدامات نوش دارویی بعد از مرگ سهراب است.»

وی ضمن انتقاد از گسترش باغ شهرها در استان تصریح کرد: « آن روز که داد می‌زدیم باغ شهرها را در استان گسترش ندهیم نگران امروز بودیم امروز که می‌گوییم جلوی تخریب مراتع و جنگل‌ها را بگیرید سال‌ها پیش نگران این موضوع بودیم، وقتی به مسئولان می‌گوییم برای واگذاری اراضی منابع طبیعی پافشاری نکنید نگران مشکلات به مراتب شدیدتر از وضعیت کنونی هستیم»

مسئول مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ضمن ابراز رضایت از همدلی و سخت‌گیری‌های انجام شده در راستای جلوگیری از واگذاری اراضی در استان گفت: خوشبختانه این سخت‌گیری‌ها از 4 سال گذشته در زنجان عملیاتی شده و در حال حاضر به اندازه یک بیستم کل کشور واگذاری عرصه‌های منابع طبیعی داشته باشیم هر چند فشارهای وارده ناشی از عدم سختگیری در این بخش از سوی ائمه جماعات، فرمانداری‌ها و مسئولان قابل کتمان نیست.

ورود صنایع آب‌بر همانند فولاد به استان نگران‌کننده است

وی با تأکید بر این‌که ورود صنایع آب بر همانند فولاد به استان نگران‌کننده است، افزود: مسئولان و مردم باید بر اعمال صرفه‌جویی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی آگاه بوده و مردم دیگر به فکر ایجاد باغ‌های هزار متری نباشند چرا که هدر رفت آب و نابودی اکوسیستم را به همراه دارد.

طاهری با اشاره به این‌که تا 4 سال گذشته به دلیل نبود فضای سبز مورد نیاز در داخل شهر به مردم حق می‌دادیم که برای بهره‌مندی از این فضا به ایجاد باغ شهرها روی آورند ولی خوشبختانه در حال حاضر به گفته مسئولان میانگین فضای سبز در شهر بیش از میانگین کشوری است هر چند با مشکلاتی همراه هستند ولی نسبت به گذشته وضعیت مطلوب‌تری وجود دارد از همین رو نباید از این پس عرصه‌های جدید باغی، زراعت آبی در استان گسترش یابد، بیان کرد: باید به سمت کم کردن زراعت‌های آبی استان باشیم، در حال حاضر برنامه‌ریزی‌ها به سمت گسترش عرصه‌های نیمه آبی است.

ضرورت ورود خیریه‌ها به عرصه‌های آبخیزداری

وی با بیان این‌که در حال حاضر باید تقویت مراتع و پوشش گیاهی استان و نیز تقویت سفره‌های آب‌های زیر زمینی را جدی بگیریم این امر از وظایف حاکمیتی، مردم و نیز نهادهای مردمی همانند خیریه‌ها است، ابراز کرد: از ظرفیت خیرین باید در عرصه‌های آبخیزداری نیز استفاده شود

مسئول مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان در پاسخ به صدای زنجان در زمینه صنایع آلاینده موجود در استان و هشدارهایی که چندین سال گذشته در زمان استقرار آن‌ها باید داده می‌شد، اقدام موثری انجام نشده تصریح کرد: ایجاد این صنایع با هدف توسعه استان و رفع معضلات مطرح در حوزه اشتغال بر کسی پوشیده نیست ولی در دو سال گذشته در زمینه این صنایع آلاینده در استان تحقیقات قابل توجهی از سوی مرکز تحقیقات در زنجان انجام شده و نتایج را به مسئولان منتقل کردیم و دائماً هشدارها و گوشزدهای لازم را انجام می‌دهیم و به دنبال راهکارهای جایگزین در زمینه صنایع آلاینده استان بودیم و هستیم.

وی با اشاره به این‌که وضعیت آب و خاک استان را در سه سال گذشته به صورت جدی مورد بررسی قرار دادیم و در اختیار مسئولان گذاشتیم، تصریح کرد: تغییر اقلیم موجودی که در 30 سال گذشته رخ داده و هیچ رفتار آن قابل پیش‌بینی نیست یکی از نکات مهم و قابل توجه در این بخش است.

طاهری با بیان این‌که مسئولان همانند ما دغدغه‌ حفظ مراتع و صرفه‌جویی در استفاده از منابع را ندارند و اعتقاد به توسعه و پیشرفت هست، خاطرنشان کرد: استان در بحث ذخایر آبی با مشکل مواجه است و صنایع آب بر نیز به اندازه کافی وارد استان شده و در حال حاضر ظرفیتی در این بخش وجود ندارد.

خلیل آقاجانلو، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان نیز در پاسخ به سؤال صدای زنجان مشکلات مطرح کنونی در زمینه صنایع آلاینده موجود استان را ناشی از عدم آگاهی، توجه و دقت نظر مسئولان در گذشته عنوان کرد و یادآور شد: شاید در گذشته فکر نمی‌کردیم استقرار صنایع آلاینده موجود وضعیت فعلی را به همراه می‌آورد ولی خوشبختانه در حال حاضر با وجود حساسیت‌های ایجاد شده و نیز با توجه به سند آمایش سرزمین، هر منطقه با توجه به ظرفیت موجود بارگذاری شده و میزان توسعه نیز در این سند مشخص است.

وی با اشاره به این‌که تدوین سند آمایش سرزمین از 10 سال گذشته در استان آغاز شده بود ولی با تغییر دولت مطالعات آمایش سرزمین در استان متوقف شد ولی در حال حاضر این موضوع جمع‌بندی نهایی شده و نظرات دستگاه‌ها نیز در این سند لحاظ شده است، افزود: یکی از مشکلات موجود منابع طبیعی استان معادن است، از آنجایی که معادن جزو ظرفیت‌های استان محسوب شده و نیاز به بهره‌برداری است ولی هدف ما از تهیه اطلس جنگل‌های استان این بود که به هیچ وجه اجازه ورود معادن در محدوده جنگل‌های شناسایی شده را نمی‌دهیم.

آقاجانلو به برخی از مخالفت‌های منابع طبیعی در حوزه معادن و غیره در استان و نیاز فشارهای وارده بر این دستگاه‌ از سوی برخی مسئولان اشاره کرد و گفت: خوشبختانه با وجود سند آمایش سرزمین برخی از مشکلات احتمالی برطرف می‌شود.

این مسئول در ادامه با اشاره به کاهش اعتبارات در بسیاری از حوزه‌ها در بودجه امسال این اداره کل، در کنار افزایش بودجه سازمان جنگل‌ها و مراتع گفت: ۲۰۰ میلیون دلار اعتبار در حوزه آبخیزداری و ۱۵۰ میلیون دلار برای بیابان‌زدایی در سطح کلان کشور پیش‌بینی شده است.

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان بهره‌برداری از آبگرمکن‌های خورشیدی در روستاهای شهرستان‌های طارم و سلطانیه را از مهم‌ترین برنامه‌های هفته منابع‌طبیعی در سال ۹۶ عنوان کرد و افزود: 300 هزار اصله نهال در سطح استان نیز در این ایام توزیع می‌شود.

وی با اشاره به این‌که امسال ۴۰ درصد اعتبارات تخصیص یافته است، افزود: پیش‌بینی می‌کنیم این رقم تا پایان سال مالی افزایش یابد.

انجام طرح تحقیقاتی درجه‌بندی مراتع در زنجان

در ادامه این نشست جلیل سلطان‌نژاد، معاون منابع طبیعی استان با اشاره به این‌که تعداد دام‌های موجود دو برابر دام مجاز وابسته به مراتع است، یادآور شد: طرح تحقیقاتی درجه‌بندی مراتع در زنجان انجام می‌شود.

وی با بیان این‌که سرانه مراتع استان از میانگین کشوری بالاتر بوده اما سرانه جنگل‌ها و پارک‌ها پایین‌تر از متوسط کشوری است، خاطرنشان کرد: 21 درصد از مراتع استان جزو مراتع خوب به شمار می‌رود، ابراز کرد: مناطق متوسط شامل 115 کیلوگرم علوفه خشک در هر هکتار و مراتع فقیر شامل 70 کیلوگرم علوفه خشک در هر هکتار است.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تعداد دام‌های موجود زنجان را یک میلیون و 367 هزار برشمرد و افزود: دام مجازی وابسته به مراتع نیز 642 هزار واحد دامی شناسایی شده که این نشان می‌دهد دام موجود دو برابر ظرفیت قابل پذیرش است.

وی طرح تحقیقاتی‌ درجه‌بندی مراتع را از مهم‌ترین برنامه‌های در دستور کار خواند و گفت: تلاش داریم تا با این کار با استفاده از حداقل امکانات حداکثر حفاظت را از منابع طبیعی داشته باشیم تا تبدیل مراتع خوب به متوسط و مراتع متوسط به فقیر اتفاق نیفتد.

سلطان‌نژاد پروژه ترسیب کربن را پروژه‌ای ابتکاری توسط دولت و سازمان‌های بین‌المللی عنوان کرد و افزود: این طرح اهدافی مانند احیای منابع تخریب یافته، اتخاذ رویکردهای یکپارچه سازی و اجرای عملیات بیولوژیک را دنبال می‌کند.

در ادامه محمدرضا گل‌محمدی، رئیس آموزش و ترویج منابع طبیعی استان نیز در این نشست بحث‌های فرهنگی در حوزه منابع طبیعی را مهم خواند و گفت: کلاس‌های آموزشی برای اهالی روستاها و عرصه‌های منابع طبیعی پیش‌بینی شده است.

وی با اشاره به اجرای برنامه سفیران انفال در راستای تأکید بر موضوعات مذهبی و دینی در حوزه منابع طبیعی ابراز کرد: بخش عمده‌ای از فعالیت‌های ترویجی و فرهنگی به مدارس و دانش‌آموزان اختصاص دارد.

شعار هفته منابع طبیعی «منابع طبیعی با مردم برای مردم»

وی شعار هفته منابع طبیعی در سال 96 را «منابع طبیعی با مردم برای مردم» عنوان کرد و افزود: غرس نهال با همکاری نهادهای مختلف و همچنین برپایی نمایشگاهی با محوریت مصرف بهینه آب در محل کارخانه کبریت از مهم‌ترین برنامه‌های هفته منابع طبیعی است.

شناسایی 8 نقطه برای احداث سدهای زیرزمینی

جعفر بیات، سرپرست معاونت آبخیزداری اداره‌کل منابع طبیعی استان نیز با اشاره به شناسایی هشت نقطه برای احداث سدهای زیرزمینی گفت: در حال حاضر احداث این سدها توجیه اقتصادی ندارد.

وی با اشاره به انجام مطالعات و طراحی و آماده‌سازی نقشه‌های احداث سد زیرزمینی در منطقه پاشاچای ایجرود ابراز کرد: با بررسی‌های دقیق‌تر به این نتیجه رسیدیم که احداث سد زیرزمینی در این منطقه توجیه اقتصادی ندارد.

سرپرست معاونت آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان با اشاره به این‌که در گذشته برنامه سدهای زیرزمینی در دستور کار قرار داشت، اکنون به این نتیجه رسیدیم که ضرورت احداث این سدها در استان به حد استان‌های بیابانی نرسیده است، یادآور شد: 15 میلیارد تومان برای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در استان تصویب شده که تاکنون بیش از 30 درصد اعتبارات تخصیص یافته است.

بیات خاطرنشان کرد: سالانه یک متر و 30 سانتی‌متر از سطح آب‌های زیرزمینی افت پیدا می‌کند از همین رو طرح تعادل بخشی منابع آبی در دستور کار قرار دارد.

کشف دو مورد قاچاق چوب در زنجان

مسعود خسروی، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان نیز در این نشست در زمینه قاچاق چوب انجام شده در استان اظهار کرد: 56 درصد مساحت استان را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد که 52 درصد مرتع و 4 درصد آن جنگل است.

وی با اشاره به این‌که با توجه به سطح جنگله‌ای استان زنجان قاچاق چوب کمتر اتفاق می‌افتد عنوان کرد: امسال دو مورد قاچاق چوب کشف شده که مربوط به سایر استانهاست.

شناسایی 212 گونه گیاه دارویی در زنجان

در پایان نشست مسئولان منابع طبیعی استان با خبرنگاران پرویز مرادی، معاون مرکز تحقیقات کشاورزی استان نیز با اشاره به طرح شناسایی مناطق مستعد بیابانی شدن گفت: توسعه گیاهان قابل کشت در مناطق بیابانی در دستور کار قرار دارد.

وی تعداد طرح‌های تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان در سال 96 را 100 مورد برشمرد و گفت: تلاش داریم این تحقیقات برون‌داد محور باشد و در خدمت بخش‌های اجرایی استان قرار گیرد.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهیه اطلس جنگل‌های استان، مطالعات  سدهای زیرزمینی و  جمع‌آوری و شناسایی گیاهان استان را از مهم‌ترین اقدامات  این مرکز خواند و گفت: یک هزار و 100 گونه گیاهی جمع‌آوری شده و نگهداری می‌شوند.

وی با اشاره به این‌که 212  گونه گیاه دارویی در استان شناسایی شده است، بیان کرد: این در حالی است که مردم با 50 گونه  گیاهی و اثرات دارویی آن آشنا هستند.

مرادی به درجه‌بندی مراتع  به عنوان یکی از طرح‌های در دست اجرا اشاره کرد و گفت: تلاش داریم مشارکت روستاییان در طرح‌های آبخیزداری افزایش یابد.

وی با اشاره به شناسایی مناطق بیابانی در استان بیان کرد: مناطقی که در حال بیابانی شدن هستند را مشخص می‌کنیم و برای جلوگیری از بیابانی شدن مناطق، توسعه گیاهانی که امکان کشت دارند را در دستور کار داریم.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان با اشاره به احداث کلکسیون جامع  گیاهان دارویی تصریح کرد: تلاش داریم در هر شهرستانی کلکسیون گیاهان دارویی داشته باشیم.

#منابع طبیعی زنجان، مهدی طاهری، خلیل آقاجانلو،