پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ سمیه محرمی: پیشگیری یک اقدام کم هزینه‌تر و بسیار آسان است که یک زندگی سالم و شاد را به شما پیشکش خواهد کرد درحالی که پروسه درمان همراه است با هزینه‌های فراوان مالی و روحی با درد و رنج بسیار. پیشگیری در حوزه سلامت روان به مجموعه‌ای از اقدامات و راهبردها اشاره دارد که برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات روانی و ارتقای سلامت روان افراد و جوامع انجام می‌شود. این اقدامات شامل پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه هستند که هر کدام به منظور خاصی طراحی شده‌اند، برخی از پیشگیری‌ها شامل اقداماتی است که قبل از شروع هرگونه مشکل روانی انجام می‌شود و هدف آن کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل محافظت‌کننده است.

پیشگیری ثانویه برای شناسایی زودهنگام و درمان به موقع مشکلات روانی است. هدف از این نوع پیشگیری کاهش طول مدت بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن به سمت مشکلات جدی‌تر است.

پیشگیری ثالثیه نیز شامل اقداماتی است که برای کاهش اثرات طولانی مدت مشکلات روانی و توانبخشی افراد مبتلا انجام می‌شود. هدف از این نوع پیشگیری، بهبود عملکرد فرد در زندگی روزمره و افزایش کیفیت زندگی است.

اقدامات مهم در پیشگیری از مشکلات روانی شامل آموزش و آگاهی‌رسانی، ایجاد محیط‌های حمایتی، ترویج سبک زندگی سالم، شناسایی زودهنگام و درمان به موقع و توانبخشی و حمایت اجتماعی است.

روتین‌های زندگی خود را فراموش نکنید

محسن داداشی متخصص روانشناسی بالینی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان: تعدادی از مردم بلد نیستند با مشکلات و بلایا مقابله کنند، ما از قبل باید برنامه داشته باشیم چرا که جزو 10 کشور بلاخیز در دنیا هستیم و باید آمادگی داشته باشیم، توصیه‌ای که دارم به خانواده‌ها این است که با توجه به اینکه با توجه به شرایط کشور و پایان یک جنگ 12 روزه اختلال اضطراب فراگیر شده است، برای این موضوع برنامه‌ریزی کنند، اکنون به نظر می‌رسد اختلال استرس و اضطراب فراگیر شده یعنی من نگران هستم دوباره جنگ بشود یا اتفاق بدی بیافتد، نکند موشک زده شود، صداهای ساده به شدت اضطراب ایجاد می‎کند، فرد مدام نگران است و چون مدام نگران بوده خواب وی و عملکردش مختل می‌شود.

توصیه من به خانواده‌ها این است که از روتین‌های خود غافل نشوند، وقتی روتین‌های خود را انجام می‌دهند هر چند به سختی هم انجام دهند، باز زمینه آرامش را برای افراد فراهم می‌کند، یک خانم خانه‌داری هست قبلا راحت می‌توانست به کارهای خانه برسد الان نمی‌تواند باید دوباره آن مسیر زندگی قبل را طی کند، اگر در حال تماشای فیلمی است دوباره آن را ادامه دهد، روتین‌ها را تعطیل نکنند از خوابشان غفلت نکنند چون من اگر از خودم نتوانم مراقبت کنم نمی‌توانم از دیگران، از فرزندان، از اعضای خانواده مراقبت کنم. یعنی اگر نگرانی دارند غیر قابل کنترل شده و ناراحتی خاصی دارند، با خود زمزمه کنند می‌خواهم در مورد جنگ در مورد بحران نگران شوم و به نگرانی‌های خود فکر کنم ولی در ساعت مخصوص خودش مثلا ساعت ۵ عصر برای من زمان مخصوص نگرانی است و الان به کارم می‌رسم تا بعدا در مورد نگرانی‌های خود فکر کنم، ولی نگرانی خود را سرکوب نمی‌کنم فقط به تعویق می‌اندازم آن زمان که رسید من تمرکز کرده و موبایل و تلویزیون را خاموش می‌کنم فقط خودم را غرق در نگرانی‌های خود می‌کنم یعنی می‌نشینم به آن چیزهایی که نگران بودم فکر می‌کنم.

این کار باعث می‌شود که حساسیت‌زدایی ‌شود و باعث شده نگرانی من قابل کنترل شده و عملکرد شغلی و بین فردی افراد مختل نشود، افرادی هم که شاهد انفجار بودند شاهد از دست دادن عزیزان بودند باید برای آرامش در این زمینه اقدام کنند.

من می‌گویم ذهن ما به مثابه یک مهمان‌سرا است، مهمان‌سرا چه ویژگی دارد؟ مهمانسرا مسافران و افراد مختلف را به عنوان مهمان می‌پذیرد، مردم باید بدانند ذهن بسان مهمان‌سرا است و باید اجازه بدهیم این مهمان‌ها که افکار و احساسات ناخوشایند، خشم، اضطراب، ترس، غم هستند بیاید و در بخش‌های مختلف به آن جا بدهیم، همانگونه که شما از وجود میهمان آگاه شوید واحترام می‌گذارید و می‌پذیرید و جا و مکان می‌دهید این احساسات ناخوشایند را بپذیرید وقتی ما این موارد را بپذیریم و ذهن آگاه شویم، این کمتر ما را آزار می‌دهد ولی بخواهیم از شر این موارد خلاص شویم دچار سرکوبی فکر می‌شویم هر چقدر بخواهیم از شر افکار مزاحم خلاص بشویم، بدتر در زندگی ما به جریان می‌افتد، فکر می‌کنم که یه زمانی داشته باشیم، روتین انجام بدیم از خواب و ورزش خود غافل نشیم و تمرین‌های ذهن آگاهی انجام دهیم.

برای حل مشکلات خود از گوگل استفاده نکنید 

احمد ذوالقدری‌ها روانپزشک و مدیر گروه روان پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان: شرایط بحران می‌تواند همراه با مشکلات خواب، اضطرابی، خلقی شامل بی‌حوصله، دلتنگی و کلافگی همراه باشد، وقتی یک مسئله‌ای وجود دارد و یک علامت ایجاد می‌شود با برطرف شدن آن مسئله علامت هم از بین می‌رود من به نظرم می‌آید که گروه‌های مختلف باید دسته‌بندی کرد مثلا باید با بچه‌ها چگونه رفتار کرد، یا خانم‌ها روحیات خاصی دارند که باید لحاظ شود، خانواده‌ها باید افرادی را که توانمندی‌های بیشتری برای کنار آمدن دارند را شناسایی کنند و ارتباطشان را قوی‌تر کنند از آنها کمک بگیرند، ما تجربه‌ای که داشتیم این بود کسانی که فکر می‌کردیم در این شرایط به هم بریزند به هم نریخته بودند خیلی محکم که چیکار کنیم چیکار می‌شود کرد؟، ولی افرادی هم هستند که به نظر می‌رسید با آرامش این بحران را سپری کنند اما در این بحران شرایط روحی نامناسبی داشتند.

صدای زنجان، همان قدر که انگ‌زنی از بین رفته یک اصطلاحی به عنوان روانشناسی زرد مطرح هست یعنی در سوشال مدیا موضوعاتی مطرح می‌شود که نمی‌دانیم اصلا پایه علمی دارد یا خیر؟ و اینکه از چه منابعی باید استفاده کنیم که سطح سواد ما برای بحث مدیریت شرایط افزایش پیدا کند؟

ذوالقدری‌ها: از شبکه‌های اجتماعی به خصوص اینستاگرام اصلا کمک نگیرید چون افراد متخصص فرصتی برای فعالیت در این فضا ندارند و از سوی دیگر بیشتر مردم به سمت فعالان مجازی می‌روند که فعالیت زرد دارند و به مردم هیجان می‌دهند و کمتر بار علمی را دنبال می‌کنند، در واقع فضای مجازی پر است از افرادی که با هیجانات مردم سر و کار داشته و آنها را هیجان زده می‌کنند، البته برخی از اساتید و سخنرانی آنها در فضای مجازی وجود دارد ولی همانطور که گفتم بهتر است از این فضا برای موضوعات علمی و درمانی استفاده نشود.

برای اینکه بدانید یک فرد در چه حد شخصیت علمی دارد، باید سرچی در اینترنت زد و دید آیا وی دارای تحصیلات مربوطه بوده و فعالیت درمانی دارد یا خیر و دارای سایت نوبت‌دهی است یا خیر و کامنت‌های دریافتی وی چگونه است و می‌بینید که مثلا از ۲۰ تا کامنت مراجعان گفته‌اند که مثلا ما نتیجه گرفتیم یا خیر؟

باز تاکید من این است که مردم اگر دسترسی دارند از افرادی که آگاه‌ترند کمک بگیرند، فضای اینستاگرام به شدت مسموم است اصلا این موضوع مربوط به خدمات پزشکی نیست بلکه در همه چیزها در خرید، زیبایی، روانشناسی و غیره باید کمتر به این فضا اعتماد داشت چرا که همه آنجا دنبال فالور و کسب درآمد هستند و این فضا خیلی فضای نگران کننده‌ای است مخصوصا افرادی که خیلی بیشتر القاپذیر است به ویژه که وقتی سن پایین‌تر دارند، در این فضا در معرض خطر هستند، ما پزشکان به صورت مشترک می‌گوییم که از اینترنت برای پزشکی کمک نگیرید یک پزشک آلمانی آهنگی خوانده به نام «گوگل نکن» در این ترانه از مردم درخواست دارد مشکلات درمانی و پزشکی خود را با گوگل در میان نگذارند گاهی برخی افراد در مراجعات خود می‌گویند از گوگل سرچ کردم مشکل من چیست؟ وقتی به من مراجعه کردی پول دادی دیگر باید من نسبت به شما پاسخگو باشم، این موضوع در برخی موارد فراتر رفته و حتی گاهی برای خود دارو تجویز می‌کنند.

استقبال از آموزش افزایش یافته است

حسن ثوبتی مربی تخصصی دوره حمایت‌های روانی اداره کل هلال‌احمر استان: بعد از جنگ نیاز به آموزش خیلی بیشتر شده است، ادارات، مدارس جمع‌هایی که دوستان هستند از ما درخواست می‌کنند از جمعیت هلال احمر آموزش دریافت کنند و وقتی جویا می‌شویم می‌گویند، اگر جنگ و شرایط آن بود پس باید برای جنگ بعدی و احتمالی آمادگی داشته باشیم این خیلی خوب است یعنی جامعه دارد قبول می‌کند‌ باید آموزش ببیند الان مربیان هلال احمر از بعد جنگ مدام در کلا‌س‌ها حضور دارند، آموزش می‌دهند، چند روز پیش در پارک با مردم صحبت می‌کردیم مدام مردم می‌پرسند اگر دوباره جنگ شد چیکار کنیم مثلا قبلا کاری نکردیم الان چیکار کنیم این موارد نشان می‌دهد که مردم نیاز دارند، مردم می‌خواهند آموزش بیشتر دریافت کنند تا آمادگی برای جنگ احتمالی و یا حوادث دیگر را داشته باشند.

جنگ، تجربه متفاوت برای نسل جدید

اشتری روانشناس زنجانی: برخی‌ها جنگ را تجربه کرده بودند اما ما هیچ تجربه‌ای از جنگ نداشتیم، نسل خیلی چیزها مثل سیل، زلزله، کووید و غیره را تجربه کرده بود به جز جنگ یعنی این تجربه جنگ برای خود بنده تازگی داشت برای منی که روانشناس بودم یک موضوع جدید بود یعنی به شخصه در یکی دو روز اول خیلی سردرگم بودم که چه می‌شود مواجهه با شرایط را بلد نبودم می‌دانیم با وجود اینکه ما می‌دانیم باید چه تکنیک‌هایی استفاده کنیم خب راحت‌تر خود را به اصطلاح عامیانه جمع و جور کنیم.

در مواقع بحران در خانواده شخصی که احساس می‌کنیم بیشتر و بهتر می‌تواند کمک کند را باید شناسایی کنیم، مثلاً در یک خانواده مادر راحت‌تر می‌تواند با بحران کنار بیاید بقیه را جمع می‌کند دور خود، باید این افراد را پیدا کنیم با آنها لینک شویم از اخبار به اصطلاح زرد واقعا دوری کنیم خیلی متکی به فضای مجازی نباشیم مثلا خودمان دیدیم اینقدر اخبار روادنبال می‌کردیم همه گوشی به دست بودیم که وای الان لحظه‌ای چه شد چه نشد از این موارد دوری کنیم.

صدای زنجان، یکی از بحران‌ها بحث سوگ است در زمان مرگ چه باید کرد و رفتار درست چیست؟

فاطمه غلامی‌فر مربی تخصصی دوره حمایت‌های روانی اداره کل هلال‌احمر استان: از مردم انتظار می‌رود از تکنیک ۴ - ۷ استفاده کنند، چهار ثانیه عمل دم را انجام دهند، در واقع چهار یا پنج ثانیه هوا را در دیافراگم خود حفظ کنند یعنی حالت شکمی تنفس را نگه دارند و در هفت ثانیه بازدمش را انجام دهند، این تکنیک به افرادی که دچار استرس هستند کمک می‌کند، این افراد در طول روز می‌توانند از همین تکنیک استفاده کنند که به آرامش آنها خیلی کمک و ذهن را یک مقدار آرام می‌کند.

یک بخشی که خیلی دوست داشتم بهش اشاره کنم در بحث سوگ است که ما در خانواده‌های خود همیشه داریم در بحث سوگ خواهشاً به بچه‌ها و کودکان و حتی اطرافیان دروغ نگوییم ما متاسفانه راحت در خانواده‌ها بلدیم کسی که عزیزش را از دست می‌دهد حالا کودک باشد بهش می‌گوییم رفته پیش خدا از این قبیل دروغ‎‌ها خواهشاً پرهیز کنند، خانواده‌ها کودکی که والدین خود را از دست می‌دهد در هر شرایطی چه شرایط بحرانی یا هر حادثه که عزیزش را از دست می‌دهد با واقعیت مواجه کنند، با جسد والدینش حتماً دیداری داشته باشد، در مراسم خاکسپاری حتماً شرکت کند، گاهی وقت‌ها بچه‌ای که پدر یا مادر یا هر کسی را از دست داده وداع داشته باشد و متوجه باشد که او دیگر رفت، تمام شد و فوت کرد، این موضوع در جامعه کنونی ما به هیچ عنوان جا نیفتاده اکثراً با دروغ‌ها داریم پیش می‌رویم یعنی مراجعه کننده ۲۳ سال داشتم که همیشه می‌گفت آسمان را نگاه می‌کنم فکر می‌کنم که پدرم از آسمان می‌خواهد به من پیام بدهد چون وقتی بچه بودم به من گفتند که بابا رفته آسمان یعنی با این تفکرات رشد کرده و بزرگ شده و در آن سن باز همین دیدگاه را دارد خواهشی که از خانواده‌ها داریم جلوگیری کنند از این صحبت‌ها و دروغ‌هایی که گفته می‌شود و در هر شرایط من می‌گویم اگر نمی‌خواهید راستش را بگویید خواهشاً دروغ نگویید.

انتهای پیام/