پایگاه خبری صدای زنجان- سال‌های سال است کشاورزان در برخی محصولات به علت بالا بودن هزینه‌های کشت، تولید و برداشت از خیر فروش محصول در بازار می‌گذرند. امسال هندوانه کاران رجعینی ناراضی از عدم برنامه کاربردی مسئولان جهاد کشاورزی از مزرعه تا بازار، به علت بالا بودن هزینه‌های برداشت و قیمت بسیار پائین فروش، محصول خود را رها کردند.

طبق بخشنامه ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی، میزان کشت اعلامی امسال استان زنجان یک هزار و 460 هکتار و پیش‌بینی میزان تولید 90 هزار تن بود که به گفته مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان، این مهم کاملا رعایت شده و کشاورزان در سطح یک هزار و 450 تا یک هزار و 500 هکتار اقدام به کشت محصول کردند که بیش‌ترین کشت هندوانه استان مربوط به شهرستان زنجان به میزان حدود 650 هکتار بوده است.

البته هندوانه‌کاران رجعینی زیاد موافق این موضوع نیستند! آن‌ها می‌گویند: جهاد کشاورزی امسال برنامه‌ الگوی کشت داد، گمان می‌کردیم برای تمام پروسه تولید برنامه‌ریزی کرده است اما اینطور نبود. هزینه برداشت بالا و قیمت فروش پائین است و به صرفه نیست. حساب و کتاب کردیم دیدیم اگر قرار باشد با این وضعیت هندوانه‌ها را برداشت کنیم متضرر می‌شویم. با وجود اینکه برای کشت محصول ضررهای زیادی کرده بودیم، از بذر، دستمزد نیروی کار، آب گرفته تا وقت‌مان که ظاهرا برای مسئولان اهمیتی ندارد، نخواستیم بیش از این ضرر کنیم!

حسین عامری، مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز با بیان اینکه سهمیه الگوی کشت برای صیفی‌جات و سبزیجات هر ساله از سوی وزارتخانه جهاد کشاورزی ابلاغ می‌شود، می‌گوید: خوشبختانه امسال الگوی کشت در هندوانه و تمامی محصولات مدنظر، رعایت شده است. حتی در برخی محصولات نیز کشت، کمتر از میزان سهمیه ابلاغی انجام گرفته است.

وی در پاسخ به هندوانه‌کاران معترض به برنامه‌های جهاد کشاورزی در رابطه با اینکه برنامه‌ریزی‌ کارشناسان مجموعه به هیچ عنوان از مزرعه تا بازار فروش را در بر نمی‌گیرد تا کشاورز به عنوان تولیدکننده اصلی متضرر نشود، می‌گوید: امور زارعت متولی بخش کشت محصول و تولید است و مباحث مربوط به بازار به حوزه امور توسعه و بازرگانی جهاد کشاورزی ارتباط دارد.

برنامه‌ای می‌خواهیم که فروش‌مان را تضمین کند

اما احمد یکی از هندوانه‌کاران در واکنش به این اظهارات در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه ما کشاورزان برنامه‌ای می‌خواهیم که فروش‌مان را تضمین کند، تصریح می‌کند: برنامه مسئولان کشاورزی نصفه و نیمه است، در این برنامه‌ها جایی برای دغدغه اقتصادی کشاورز وجود ندارد. ما به امید سود اقدام به کشت و تولید می‌کنیم اگر غیر از آن باشد، دست از ادامه کار می‌کشیم، مثل امسال که کلی هزینه بابت تامین بذر و نشا و آب، نیروی کار و غیره صرف کردیم اما وقتی دیدیم منجر به سود نمی‌شود و سر تا پا ضرر است، از برداشت محصول منصرف شدیم.

بخش کشاورزی مسئول میدانی می‌خواهد نه پشت‌میزنشین!

به اعتقاد علی خانمحمدی، مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی لازمه دستیابی به کشاورزی پایدار برای توسعه اقتصادی، الگوی کشت مناسب مبتنی بر جلوگیری از اتلاف منابع و بهره‌وری بهینه از این منابع است. با آمایش کشاورزی مبتنی بر بهره‌وری مطلوب از منابع، شناسایی ظرفیت‌های کشاورزی در سطوح مختلف، شناسایی محدودیت‌ها و تنگناها، افزایش تولید و درآمد چنین شرایطی قابل‌حصول است.

وی می‌گوید: مسئولان جهاد کشاورزی در مواجهه با مشکلات برداشت محصولات اعم از هندوانه، گوجه‌فرنگی، سیر و غیره و فروش آن که همه ساله کشاورزان را دچار چالش می‌کنند، با این جمله که این محصولات استراتژیک نیستند و در بازار آزاد قیمت بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، صرفا به دنبال آن هستند که حرفی در مقابل رسانه‌ها زده باشند. متاسفانه به دلیل کشاورزی غیراصولی آب و خاک‌مان از دست می‌رود، وقتی به کشاورز خرده می‌گیریم می‌گوید باید برای امرار معاش محصول بکارم، وقتی از مسئولان جهاد کشاورزی تقاضا می‌کنیم تا کشت هدفمند و اصولی را با اعزام کارشناسان آموزش داده و نهادینه کنند، ممی‌گوند الگوی کشت داده‌ایم اما کشاورزان به حرف ما توجه نمی‌کنند. در حالی که این گونه نیست، کدام کارشناس جهاد کشاورزی با حضور در اراضی در رابطه با نوع رقم محصول و تناسب آن با شرایط اقلیمی زنجان تحقیق کرده است؟ به نظرم این گونه اظهارات به هیچ عنوان درست نبوده و حاکی از عدم برنامه‌ریزی مسئولان مربوطه است که البته مختص به استان زنجان نیست و یک مسئله ملی است.

وی با اشاره به غیاب کارشناسان کشاورزی در اراضی استان عنوان می‌کند: معتقدم کشاورزی مسئول میدانی می‌خواهد نه پشت‌میزنشین! اگر کارشناس و ناظر کشاورزی در مزارع و اراضی حضور داشت به کشاورز گوشزد می‌کرد که با آبیاری بارانی نمی‌توان لوبیا کاشت! کافی است سری به مزارع سطانیه بزنیم تا ببینیم آبیاری بی‌رویه چه بلایی بر سر اراضی آورده است. خب اگر کارشناسی در آن منطقه حضور داشت حتما آثار سوء آبیاری بیش از حد را به کشاورز گوشزد می‌کرد.

طبق وظیفه‌مان در بخش کشت پیش رفته‌ایم

ربابه شب‌خیز، معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در واکنش به این اظهارات با بیان اینکه وزارتخانه متبوع در بسیاری از محصولات برش داشته و سازمان جهاد کشاورزی این برش‌های کشوری تهیه شده را در سطح گسترده از طریق فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها و تا مراکز خدمات اطلاع‌رسانی می‌کند، می‌گوید: بر اساس این الگو که با هدف جلوگیری از تولید بی‌رویه و بیش از حد نیاز در دستور کار قرار گرفته، میزان نیاز کودی و سایر نهاده‌ها و امکانات محاسبه می‌شود.

وی با اشاره به حمایت‌های صورت گرفته از کشاورزان تولیدکننده محصولات استراتژیک از جمله کلزا عنوان می‌کند: در این زمینه نیز همه ساله نهاده‌های یارانه‌دار از جمله کود، سم و بذر تهیه و در اختیار کشاورزان قرار گرفته است. حتی در این زمینه مشاوره رایگان به تولیدکنندگان ارائه می‌شود. اما در برخی محصولات از جمله هندوانه، روش حمایتی جهاد کشاورزی به شکل توصیه‌ای است. کارشناسان ما به هندوانه‌کاران توصیه می‌کنند به منظور صرفه‌جویی در مصرف آب از نشاء استفاده کرده و محصولشان را در گلخانه‌ها پرورش داده و تولید کنند.

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان معتقد است بخشی از مشکلی که در چرخه تولید محصولات کشاورزی وجود دارد به افزایش قیمت نهاده‌هایی نظیر کود برمی‌گردد، در این زمینه جهاد کشاورزی دخیل نیست و باید دولت چاره‌ای بیندیشد. در حال حاضر همه نهادها با ارز نیمایی خریداری می‌شود. البته اخیرا رئیس جمهور اعلام کردند که باید در قیمت سم و کود تجدیدنظرهای لازم صورت گیرد.

هندوانه اضافه تولید نکرده‌ایم

شب‌خیز با تاکید بر اینکه معاونت تولیدات گیاهی مسئولیت افزایش سطح زیرکشت و اجرای برنامه مربوطه الگوی کشت را بر عهده دارد، در مورد مشکلات این روزهای هندوانه‌کاران ناراضی از وضعیت قیمتی تصریح می‌کند: برنامه‌ریزی‌های مربوط به حوزه بازار و قیمت بر عهده معاونت توسعه و بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی است و ارتباطی به حوزه معاونت تولیدات گیاهی که مسئولیت بخش کشت را برعهده داشته، ندارد. ما طبق برنامه‌ریزی پیش رفتیم و به هیچ عنوان در زمینه هندوانه، اضافه تولید نکردیم.

صدای زنجان به منظور پیگیری برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی در حوزه بازار محصول هندوانه که بسیاری از کشاورزان به علت نابسامانی هزینه‌ها در حوزه برداشت (هزینه دستمزد کارگران) و قیمت فروش از برداشت محصول منصرف شدند پیگیری‌های لازم را انجام داد اما منجر به پاسخ شفاهی یا کتبی از سوی جواد تاراسی، رئیس سازمان و عبدالله جعفری، معاون امور توسعه و بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان نشد.

برنامه خاک‌خورده بخش کشاورزی

برخی از کارشناسان معتقدند «طرح الگوی کشت» بیش از 10 سال است روی کاغذ جا خوش کرده و اجرا نمی‌شود. این طرح قرار بود کشت محصولات را سروسامان بدهد یعنی مشخص شود که در کشور چه میزان باید هندوانه، سیر، سیب‌زمینی، پیاز و دیگر محصولات کاشته شود تا تناسبی بین عرضه و تقاضا وجود داشته باشد، به آن معنی که از یک طرف محصولات مورد نیاز کشور تأمین شود و از طرف دیگر کشاورزان هم ضرر نکنند.

طرح « الگوی کشت» همچنان اجرا نمی‌شود و هر سال قربانی می‌گیرد. کشاورز با نگاه به گذشته برای آینده‌اش تصمیم می‌گیرد و این تصمیمات همواره اشتباه از آب در می‌آید. چرا که تمام این تصمیم‌ها بر اساس حدس و گمان است و هیچ پشتوانه علمی ندارد.

مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی با اشاره به بازرسی میدانی از مزارع زنجان تصریح می‌کند: در بررسی میدانی از وضعیت اراضی کشاورزی زنجان، به جز گریه چیزی در چشمان کشاورزان ندیدم. نه اقدامی در رابطه با بذور و نه حرکتی در تغذیه غذایی محصولات از سوی متولیان کشاورزی به تولیدکنندگان پیشنهاد و ارائه شده است. بذوری که در اراضی کشاورزی استان کشت شده بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی بوده است که مشکلات جدی برای کشاورزان ایجاد کرده است. ما فقط در زبان و سخن، «الگوی کشت» را به کار برده‌ایم بی‌انکه کاری برای تحقق اهداف آن کرده باشیم.

مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی که معتقد است در طرح الگوی کشت محصولات باید افزایش بهره‌وری، ارتقای سطح معیشتی و اقتصادی خانوارهای کشاورزان، حفظ آب و خاک، کنترل دقیق قیمت‌ها از مبدا تا مقصد در چرخه تولید محصولات کشاورزی، نظارت بر کیفیت نهاده‌‌ها نظیر کود و سموم و دسترسی آسان کشاورزان مدنظر باشد، می‌گوید: الگوی کشت عبارت است از تعیین یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور، دانش بومی کشاورزان و بهره‌گیری بهینه از پتانسیل‌های منطقه‌ای است که در صورت اجرا قطعا سبب پیشرفت قابل توجه در بخش کشاورزی می‌شود.

خانمحمدی با توجه به چالش‌ها و تهدیدهای مطرح‌شده، برای رونق تولید داخل، تضمین و پایداری در امنیت غذایی، حفظ منابع پایه به‌ویژه آب و خاک، تهیه الگوی کشت کشور متناسب با ظرفیت‌های تولیدی مناطق و ضرورت تامین امنیت غذایی توسط دولت، اتخاذ سیاست‌های حمایتی در برنامه‌های دولت برای رونق الگوهای کشت، متناسب با ظرفیت‌های منابع آب و خاک و اقلیم هر منطقه در کنار تاکید بر تولید محصولات اساسی در چرخه تامین امنیت غذایی، بسترسازی و حمایت لازم از ایجاد ساختارهای مناسب برای چرخه‌های حدواسط عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی و توسعه سیاست کشت سفارشی را برای بهبود وضعیت کنونی کشاورزی مؤثر می‌داند.

وی با اشاره به برنامه‌ها مجمع ملی خبرگان کشاورزی و بنیاد ملی گندمکاران ایران در حوزه کشاورزی قراردادی در تمامی محصولات کشاورزی می‌گوید: استارت این کار با انعقاد قرارداد تولید گندم نرم 5 میلیون تنی موردنیاز کارخانجات آدرسازی و نانوایی‌ها، امضای قرارداد با کارخانجات ماکارونی در رابطه با محصول گندم زده شده است. البته چنین قرادادهایی در رابطه با سایر محصولات کشاورزی منعقد شده یا در حال انعقاد است. در سال زراعی 1400 کشاورزی قراردادی و الگوی کشت اجرایی می‌شود، به نظرم یکی از برنامه‌های جدی و مهم وزیر کشاورزی است که با تمام توان برای تحقق اهداف بنیاد  ملی گندمکاران و  مجمع ملی خبرگان کشاورزی نیز آمادگی خود را اعلام می‌کند. امیدواریم با این طرح مشکلات هندوانه‌کاران و کشاورزان برطرف شده و شاهد رنگین و پربار شدن سفره‌ کشاورزان و مصرف‌کنندگان باشیم.

جای خالی اقتصاد کشاورزی در برنامه‌ها

محمود نوری، کارشناس ارشد کشاورزی معتقد است تا زمانی که برنامه‌های مسئولان در بخش کشاورزی دارای توجیه‌ اقتصادی نباشد، قطعا برنامه‌های مربوط به الگوی کشت منجر به شکست خواهد شد.

این کارشناس که «بازار» را مولفه اصلی در برنامه الگوی کشت مصرف می‌داند، معتقد است: متولیان باید برای نیل به خواسته‌های اقتصادی خود حول محور الگوی کشت، اقدامات فنی و ترویجی مربوطه را انجام دهند چرا که اگر این مهم مورد توجه مجریان قرار نگیرد، قطعا برنامه الگوی کشت منجر به شکست می‌شود. البته ناگفته نماند کمتر برنامه‌ای در رابطه با الگوی کشت داریم که روی کاغذ نوشته شده باشد.

نوری با بیان اینکه محصولات تولیدی در دو ردیف استراتژیک یا مزیت‌دار و اولویت‌دار قرار می‌گیرند، تاکید می‌کند: در محصول استراتژیک، خرید از کشاورز قطعی است. اما در محصول مزیت‌دار باید اولویت کشت و بازار مدنظر باشد. بسیاری از محصولات از جمله گوجه‌فرنگی و هندوانه که همه ساله تولیدکنندگان در بازار دچار مشکل می‌شوند جای خالی برنامه‌ریزی در بخش کشت و بازار به وضوح مشاهده می‌شود. کشاورز هم مثل سایر فعالان اقتصادی، موجود اقتصادی بوده و به دنبال سود است. نه بخش دولتی و نه حتی بخش خصوصی هیچ وقت نتوانسته‌ است برنامه جامعی در حوزه بازار برای تضمین خرید محصول تولیدکننده با هر شیوه‌ای ترسیم کند از این رو کشاورز همیشه کاری را که خودش تشخیص می‌دهد، انجام داده است.

لیلا محمدی

انتهای پیام