پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: در حالی که برخی معتقدند؛ دولت باید از مزیت نسبی ارزان بودن انرژی در ایران برای توسعه کشور استفاده کند، نه آنکه مردم خود را مجبور به پرداخت هزینه ای معادل انرژی در سایر نقاط دنیا کند، سعید جلیل زاده عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان معتقد است؛ دولت باید برنامه‌ خود را برای استقرار نیروگاه‌های خورشیدی عملی کند و بعد به مرور قیمت برق را واقعی کند.

افزایش اخیر شاخص قیمت تولیدکننده برق اگرچه در ظاهر نشانه‌ای از اصلاح است، اما هنوز با واقعیت اقتصادی صنعت انرژی در ایران و جهان فاصله زیادی دارد. سعید جلیل‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان به صدای زنجان می‌گوید؛ تا زمانی که قیمت برق به‌عنوان یک ابزار سیاستی جدی گرفته نشود، نه بهینه‌سازی مصرف محقق خواهد شد و نه توسعه پایدار صنعت برق البته این افزایش نه به صورت ناگهانی بلکه به صورت تدریجی و به مرور موثر خواهد بود.

بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، شاخص قیمت تولیدکننده برق در اردیبهشت ۱۴۰۴ به رقم ۵۵۱.۵ (بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵) رسیده که نسبت به فروردین ۱.۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. تورم نقطه‌به‌نقطه این شاخص نیز ۷۱.۱ درصد گزارش شده و تورم سالانه آن برابر با ۲۴.۶ درصد است.

شاید در ظاهر بگوییم این اعداد می‌توانند نشانه‌ای از روند اصلاح قیمت‌ها باشند، اما با نگاهی دقیق‌تر مشخص می‌شود که هنوز هم قیمت برق در کشور بسیار پایین‌تر از سطح واقعی خود قرار دارد. به بیان دیگر، این‌که قیمت برق یا هر کالای یارانه‌ای در ظاهر افزایش یافته، لزوماً به معنای واقعی‌ شدن آن نیست، مگر آنکه نسبت آن با سایر قیمت‌ها و دستمزد‌ها نیز متناسب اصلاح شده باشد.

از این رو برخی همچنان معتقدند که قیمت برق باید واقعی شود چرا که اگر این موضوع مورد توجه دولت‌های قبل قرار می‌گرفت شاید ناترازی‌های کنونی را شاهد نمی‌شدیم، اما برخی نیز معتقدند: دولت باید از مزیت نسبی ارزان بودن انرژی در ایران برای توسعه کشور استفاده کند، نه آنکه مردم خود را مجبور به پرداخت هزینه ای معادل انرژی در سایر نقاط دنیا کند.

برق باید در وهله نخست برای واحدهای بزرگ واقعی شود

سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان معتقد است: افزایش ناگهانی هیچ تاثیری در بهبود شرایط ندارد چرا که نارضایتی عمومی را به دنبال خواهد داشت. به نظرم مردم ما صرفه جویی می کنند، باید برنامه ریزی های مسئولان امر مدون باشد و در کنار آن هم مشترکان الگوی بهینه مصرف را در نظر بگیرند.

جلیل زاده با بیان اینکه با توجه به وضعیت کنونی، واقعی شدن ناگهانی قیمت برق امکان پذیر نیست و ضروری است تا دولت‌ها این اقدام را به مرور در دستور کار قرار دهند، اضافه می‌کند: در وهله نخست ضروری است تا مصرف‌کنندگان بزرگ نظیر کارخانجات و مشترکان با مصرف بسیار بالا از جمله سفارتخانه‌ها مشمول این طرح شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اذعان به اینکه قیمت فعلی برق در کشور، شاید یک دهم قیمت واقعی برق باشد، این را هم می‌گوید که؛ اگر دولت بخواهد با این نرخ برق را عرضه کند، بسیاری از خانواده‌ها دچار مشکل می‌شوند اما به مرور زمان، افزایش تدریجی بهترین شیوه است، دولت نیز این شیوه را در پیش گرفته است.

 یارانه گاز یعنی مدل معکوس بهره وری!

یکی از مشکلات ریشه‌ای ساختار صنعت برق در ایران، مدل نادرست قیمت‌گذاری نهاده‌های تولید است. بخش عمده برق کشور و به تبع ان استان زنجان با گاز طبیعی تولید می‌شود و این گاز نیز با قیمت بسیار ارزان، بعضاً کمتر از یک‌دهم قیمت صادراتی، در اختیار نیروگاه‌ها قرار می‌گیرد. این روند، نه‌تنها راندمان نیروگاه‌ها را پایین نگاه داشته، بلکه از انگیزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز کاسته است.

منتقدان معتقدند؛ یارانه گاز یعنی مدل معکوس بهره وری!

آن‌ها می‌گویند؛ سیاست درست، نه تولید برق با گاز یارانه‌ای، بلکه صادرات این گاز به قیمت جهانی و بازتوزیع درآمد آن میان مردم است. به عبارت دیگر، باید به‌جای اینکه برق را تقریباً مجانی با گاز ارزان تولید کنیم و آن را با تعرفه پایین به مصرف‌کنندگان ارائه دهیم، گاز را به‌درستی قیمت‌گذاری کنیم، آن را بفروشیم و پولش را مستقیم یا از طریق سیاست‌های اجتماعی به مردم بازگردانیم.

سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در این خصوص می‌گوید: کارخانجات پردرآمد از جمله روی و مشترکان پرمصرف باید به قیمت بالا که همان قیمت واقعی است؛ برق را خریداری کنند. یکی از پیامد‌های عدم واقعی‌سازی قیمت برق، ناترازی مزمن در تولید و مصرف انرژی در کشور است. هر ساله در فصل گرم، قطعی برق صنایع و بخش خانگی تبدیل به بحرانی عمومی می‌شود که به فعالیت اقتصادی و رفاه اجتماعی آسیب جدی می‌زند.

لزوم نوسازی شبکه نگهداری و توزیع برق

سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان معتقد است؛ فرسودگی خطوط شبکه توزیع و تولید برق را می‌توان یکی از دلایل ناترازی برق عنوان کرد، زیرا منجر به افزایش حوادث برق و به دنبال آن کاهش راندمان می‌شود؛ به عنوان مثال نیروگاهی که بالای ۴۰ سال عمر دارد در ایام پیک برای تعمیرات اضطراری خارج می‌شوند و همین امر منجر به کاهش تولید و فشار بر شبکه برق کشور می‌شود.

از سوی دیگر خطوط انتقال برق که برق تولیدی نیروگاه را به محدوده‌های شهری و صنعتی منتقل می‌کند با دو آسیب جدی عمر بالا و عدم کفایت ظرفیت خطوط، مواجه است که جلیل‌زاده تاکید دارد این مهم حتما در اسرع وقت از سوی متولیان امر بررسی و رفع شود.

رفع بروکراسی اداری با هدف حمایت از سرمایه‌گذاری‌های مربوط به استقرار نیروگاه‌های خورشیدی

در شرایطی که بحران ناترازی برق کشور در تابستان جدی‌تر می‌شود، احداث نیروگاه‌های خورشیدی به‌ عنوان یکی از راهکارهای اصلی کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تأمین پایدار انرژی مطرح است.

 با این حال، تجربه فعالان این حوزه نشان می‌دهد مسیر اجرائی‌کردن پروژه‌های خورشیدی، از پیچ‌وخم‌های قانونی، بوروکراسی فرساینده و نبود هماهنگی میان نهادهای تصمیم‌گیر عبور می‌کند؛ وضعیتی که سرمایه‌گذاری را به مخاطره می‌اندازد و زنجان را از فرصت‌های بی‌شمار این حوزه دور می‌کند.

از نیمه‌های سال۱۴۰۰، نهادها و دستگاه‌های مرتبط از مجلس شورای اسلامی تا وزارتخانه‌های نیرو، نفت و غیره بر آن شدند تا به فکر چاره‌اندیشی همه‌جانبه‌ای برای برون‌رفت از این وضعیت بیفتند. حاصل آن نهایتا تدوین قانون و دستورالعمل‌‌های اجرایی شد که با ادبیاتی توأمان تشویق‌کننده و هشداردهنده، چاره کار را در ورود هر چه بیشتر صنایع انرژی‌بر به عرصه تولید برق در قالب نیروگاه‌های «خودتامین» ذکر می‌کند و پیرو آن سازوکار اجرایی لازم با پرچم‌داری شرکت توانیر تدوین شده است.

سعید جلیل‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به اینکه شاید از 10 سال پیش تبلیغات ادارات و متولیان امر در خصوص استقرار نیروگاه‌های خورشیدی آغاز شد اما به دلیل نبود حمایت، استقبال چندانی از آن نشد. باید بپذیریم که دولت از سرمایه‌گذاران این بخش حمایت کند و سوبسید دهد تا به صورت انبوه این نیروگاه‌ها وارد مدار شوند. از سوی دیگر باید بروکراسی‌های اداری نیز حذف شود.

او معتقد است: افزایش بهره‌وری در چنین شرایطی فقط با اصلاح قیمت‌ها ممکن است. تعرفه‌های فعلی نه‌تنها هزینه واقعی تولید برق را پوشش نمی‌دهند، بلکه انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تولید، انتقال و حتی تجدیدپذیر‌ها باقی نمی‌گذارند. این وضعیت، صنعت برق را از یک صنعت راهبردی به یک صنعت بحران‌زده تبدیل کرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان می‌گوید: صنایع را شاید بتوان بزرگ‌ترین بخش متاثر از آثار سوء ناترازی تولید و مصرف برق در ایران دانست. صدور بخشنامه‌های مربوط به ایجاد نیروگاه‌های خودتامین و تکالیف ادارات دولتی و صنایع بهترین تصمیمی بود که باید پیش از این اتخاذ می‌شد، اگر این بخشنامه‌ها اجرایی شود به شخصه به تراز شدن شرایط موجود در حوزه برق امیدوار هستم.

انتهای پیام/