پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ لیلا محمدی: رابطه بین اقتصاد و محیط زیست یک رابطه پیچیده و پویا است. در حالی که رشد اقتصادی می‌تواند به افزایش تقاضا برای منابع و تولید زباله منجر شود و در نتیجه به محیط زیست آسیب برساند، اما می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک و اقدامات حفاظتی نیز به بهبود محیط زیست کمک کند موضوعی که در استان زنجان به آن چندان توجهی نشده و نمی‌شود و بنا به اظهارات مدیرکل سابق محیط زیست استان زنجان حتی برخی از مدیران حاضر نیستند واژه «توسعه متوازن»؛ را بشنوند چه رسد به اینکه بخواهند اقدامی در مسیر آن در راستای حفظ محیط زیست صورت کنند!

بی توجهی برخی از مسئولان اجرایی به مفهوم توسعه، به ویژه توسعه پایدار، یک چالش جدی است که می‌تواند اثرات منفی گسترده‌ای بر جامعه و محیط زیست داشته باشد.

این بی‌توجهی می‌تواند منجر به تخریب منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست، کاهش تنوع زیستی و در نهایت، به خطر افتادن سلامت و رفاه انسان‌ها شود.

متاسفانه، در بسیاری از موارد، برخی از مسئولان به جای در نظر گرفتن توسعه پایدار به عنوان یک رویکرد جامع، تنها به جنبه‌های اقتصادی توسعه توجه می‌کنند. این امر منجر به نادیده گرفتن اثرات زیست‌محیطی پروژه‌های توسعه‌ای و در نتیجه، ایجاد مشکلات جدی برای محیط زیست و نسل‌های آینده می‌شود. قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از محیط زیست ممکن است به اندازه کافی قوی نباشند یا به درستی اجرا نشوند. این امر باعث می‌شود که شرکت‌ها و افراد بتوانند بدون نگرانی از عواقب زیست‌محیطی، فعالیت‌های خود را ادامه دهند از سوی دیگر در بسیاری از موارد، مسئولان و تصمیم‌گیرندگان به دلیل منافع کوتاه‌مدت اقتصادی، از اجرای پروژه‌های توسعه‌ای که ممکن است اثرات منفی زیست‌محیطی داشته باشند، حمایت می‌کنند که تاثیر منفی بر توسعه پایدار خواهد گذاشت موضوعی که در اظهارات مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان نیز صراحتا به آن اشاره شده است.

 وقتی مدیرکل برای توجه مدیران به «حفظ محیط زیست» در امورات توسعه‌ای، به خواهش کردن می‌افتد!

محمدرضا یافتیان، مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان در خصوص انتقادات نسبت به فعالیت واحدهای بی‌توجه به ضوابط زیست محیطی در شهرک تخصصی روی و بی‌تفاوتی و حتی حمایت تعدادی از مدیران و مسئولان استانی از صاحبان صنایع اظهار کرد: متاسفانه عدم هماهنگی در حوزه‌های توسعه‌ای نظیر محیط زیست که واقعا یکی از بخش‌های مظلوم و به شدت تنها است.

مدیرکل سابق محیط زیست استان زنجان و عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان ادامه داد: از آنجایی که باید به افکار عمومی پاسخ دهد در تیررس مباحث انتقادی و در بسیاری موارد به حق مردم قرار دارد اما متاسفانه به علت ناهماهنگی که در امور توسعه‌ای وجود دارد، به عنوان شخصی که در برهه‌ای مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان بودم باید از برخی مدیران مربوط خواهش می‌شد که وقتی را اختصاص دهد تا در خصوص مسائل زیست محیطی استان نشستی داشته باشم! باید این نکته را هم یادآور شوم که دستگاه‌های نظارتی نظیر قوه قضائیه، بازرسی و دیوان محاسبات در مواردی که امکان طرح موضوع در آن مجموعه‌ها میسر بود با محیط زیست همکاری داشتند.

وقتی برخی از مدیرانِ بی‌توجه به ضوابط زیست محیطی؛ قانون را دور می‌زنند!

به اعتقاد یافتیان؛ واژه تکراری و کلیشه‌ای «توسعه متوازن»؛ کلامی است که برخی از مسئولان ادوار مختلف استان تمایلی نداشته‌اند تا خود را در گیر مسایل ماهیتی آن بنمایند و اقدامی در مسیر آن در راستای حفظ محیط زیست انجام دهند. این نگاه بیشتر به جزیره‌ای نگاه کردن انجام وظایف در حوزههای مختلف برمیگردد و تلاش مدیران برای نایل آمدن به اهداف بخشی بدون توجه و رعایت الزامات سایرحوزه‌ها. متاسفانه این مهم در زمان مسئولیت در اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان برایم اتفاق افتاد؛ علی رغم اینکه سعی می‌شد که بدون محدودیت برای فعالیت موجود و مطابق مجوزهای واحدهای تولید روی موجود در شهرک صنعتی روی، توسعه در آن شهرک را با کمک دستگاههایی مربوط (معاونت اقتصادی، سازمان مدیریت، اداره کل صمت، شرکت شهرکهای صنعتی) مطابق ضوابط مصوب استانی محدود نماییم، از برخی خلاءها و برخی تفسیرها شاهد دور زدن مصوبات از سوی برخی از مسئولین بودیم.

چه خبر از مصوبه «سامان دهی واحدهای تولید روی و ایجاد واحدهای جدید با حساسیت خاص»؟

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان با بیان اینکه توسعه اقتصادی بدون نظر داشت ضرورت‌های محیط زیستی، محیط‌زیست را به نابودی می‌کشاند، افزود: متاسفانه بحث محدودیت توسعه واحدهای روی در سح استان زنجان که از تاکیدات اداره کل حفاظت محیط زیست بود که به آن چندان پرداخته نشد.

به گفته یافتیان؛ از مشکلاتی که این صنعت با خود به همراه دارد استفاده مقادیر قابل توجهی از خاک‌های روی وارداتی از خارج از کشور (کشورهای ترکیه، ارمنستان، عراق، افغانستان، کشورهای آفریقایی و غیره) به عنوان مواد اولیه این صنایع است. این خاک‌ها حاوی حدود 15 درصد روی هستند و مابقی (85 درصد) پسماند صنعتی است که میبایست در دفن‌گاههای صنعتی دفن شوند که قطعا در دراز مدت اثرات محیط زیستی خود را خواهند داشت. از این رو باید با حساسیت ضوابط زیست محیطی در خصوص واردات خاک‌های روی اجرایی شود و ضمنا تلاش شود تا نیازهای این صنایع حتی‌الامکان از معادن داخل کشور تامین شود. در این خصوص چالش‌های جدی در استان وجود دارد.

یافتیان ادامه داد: این حساسیت موجب شد تا در یک بازه شش ماهه با همکاری معاون وقت هماهنگی امور اقتصادی، مسئولین سازمان مدیریت و برنامه ریزی، اداره کل صمت و شرکت شهرک‌های صنعتی سامان دهی واحدهای تولید روی موجود در استان و نحوه ایجاد واحدهای جدید با حساسیت خاص مورد بررسی و به صورت مصوبه ای در شورای برنامه ریزی استان به تصویب برسد. البته از سرگذشت آن و اینکه اجرا می‌شود یا نه، هیچ اطلاعی ندارم.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان اضافه کرد: اگر همتی جمعی و یقین و اعتقاد به موضوع محیط زیست و حفاظت از آن وجود نداشته باشد  و نپذیریم که آلودگی محیط زیست و تبعات آن موضوع جدی است، وضعیت محیط زیست مطلوب نخواهد بود.

یافتیان عنوان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان هرگز نمی‌گوید که واحد صنعتی تعطیل شود بلکه تاکید داشته و دارد که باید فعالیت واحدها استاندارد و در چارچوب ضوابط زیست محیی باشد. با همه گلایه‌هایی که وجود دارد از حرکت‌های بسیار جدی و جلب توجه بخش‌های بسیاری از جامعه و مدیران استانی در دوره‌های مختلف به محیط زیست نمی‌بایست مغفول بماند. به هرحال انتظار بطور طبیعی بیش از آن چیزی است که اتفاق افتاده است.

از نظر او؛ موضوع مصوبه شهریور ماه سال 1403 شورای برنامه ریزی استان در خصوص سامان دهی توسعه واحدهای تولید روی در سطح استان و موضوع واگذاری مدیریت دپوی موجود در شهرک روی از مواردی است که بطور مستقیم با صنعت روی و با نگاه حفاظت از محیط زیست با همکاری بخش‌های مختلف مرتبط در حوزه‌های استانداری، ادارات کل مرتبط، سازمان مدیریت، مجموعه‌های مرتبط در قوه قضائیه و غیره به نتایج مطلوبی رسید و امیدواریم در اجرا نیز با همان جدید هنگام تصویب پیگیری شود. موضوع‌های دیگری از جمله بازچرخانی آب مصرفی در صنایع مختلف و استفاده از آب تصفیه شده، جدیت در ایجاد و مدیریت تصفیه‌خانه‌های صنعتی و غیره از جمله حرکت‌های بنیادی است که از گشته در سطح استان آغاز شده و مسیر خوبی را طی می‌نماید.

 چرا با وجود آلودگی خاک‌ اراضی اطراف شهرک روی؛ همچنان محصولات کشاورزی تولید می‌شود؟

«یافتیان» در خصوص اصرار افکار عمومی نسبت به جابجایی شهرک تخصصی روی ادامه داد؛ جابجایی شهرک تخصصی روی نه این که نشدنی باشد اما کار سختی است و باید برنامه‌ریزی و مطالعه جدی صورت گیرد، به نظرم مسئولین استانی برای تحقق این ضرورت در ابتدا باید مکان‌یابی شهرک جدید با رعایت تمامی جنبه‌های مربوط را مورد توجه و پیگیری قرار دهند و انگیزه‌های لازم نیز برای صاحبان صنایع ایجاد شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در خصوص زمین‌های کشاورزی اطراف شهرک تخصصی روی نیز عنوان کرد: ممکن است صاحب زمین (کشاورز) یا علاقمند به فروش نباشد یا قیمت پیشنهادی بیشتر از مبالغ قابل قبول و حد منطقی باشد، اقدامات لازم از سوی مسئولین ذیربط نیز شروع شده اما به علت محدودیت‌های تامین اعتبارات لازم و عدم استقبال واحدهای صنعتی به تملک به دلایل مطرح شده؛ راه به جایی نبرده شده است.

به گفته «یافتیان»؛ اعطای زمین معوض و جلوگیری از کشت و پرورش محصول نیز می‌توانست یکی از راهکارهای پیشهادی به کشاورزان و تولیدکنندگان باشد اما همواره دلیل عدم وجود منابع مالی در اعتبارات دستگاههای متولی مانع از اجرایی شدن این راهکارها بوده است. البته با کنترل‌های صورت گرفته صراحتا می‌گویم که سطح آلودگی در اراضی اطراف شهرک تخصصی روی رو به افزایش نیست، اگر چه در این اراضی آلودگی قطعا وجود دارد اما هیچ نگرانی بابت افزایش آلایندگی با شرایط فعلی مدیریت واحدهای تولید بطور کلی و نظارت محیط زیست استان وجود ندارد. این موضوع مانع از ضرورت جابجایی شهرک با توجه به ماهیت ذاتی آلایندگی آن نیست.

 برای بخارهای اسیدی استانداردی نداریم، کسی پیگیری هم نمی‌کند!

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان با تاکید بر اینکه بوی نامطبوع اطراف شهرک تخصصی روی گاه می‌تواند ناشی از خروج بخارهای اسیدی است در خصوص بوی نامطبوع ناشی از برداشته شدن فیلترهای تعدادی از واحدهای روی مستقر در شهرک تخصصی روی افزود: موضوع برداشته شد فیلتر یک بیان غیر فنی است. در صنایع روی در بخش «الکترولیز»، چون بخارهای اسیدی معمولا از این محل تبخیر و وارد فضا می‌شود. هیچ یک از واحدهای تولید روی برای این بخش فیلتری ندارند. و تاکنون الزامی نیز برای ان از سوی سازمان محیط زیست ابلاغ نشده است. این نکته را به سازمان محیط زیست کشور انتقال دادیم و خواستار تعریف استانداردها در این حوزه شدیم چرا که در حال حاضر مرحله الکترولیز در فضاهای مسقفی که در اطراف آن پنجره‌های باز  وجود دارد صورت می گیرد و لذا امکان مکش نیز وجود ندارد. هر چند راه‌هایی برای این امر وجود دارد اما چون استانداردی برای آن تعریف نشده است ابزار لازم در اختیار حفاظت محیط زیست استان نیست.

 مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان توضیح داد؛ زمانی که بخش الکترولیز واحدهای مختلف فعال در شهرک روی به طور هم‌زمان فعالیت می‌کنند، با توجه به حجم بخارات اسیدی و همچنین احتمال همراه شدن جهت وزش باد که می تواند در ساعات مختلف شبانه روز متفاوت باشد، ممکن است بوی ناشی از بخار‌های اسیدی در حوالی روستاها و مناطق مسکونی اطراف شهرک صنعتی روی استنشاق شود.

به گفته او؛  طبیعتا اگر شهرک تخصصی روی در محلی خارج از مناطق مسکونی قرار می‌گرفت باوجود بخارهای اسیدی، مزاحمتی برای روستاهای اطراف و ساکنان نداشت. بر اساس اظهارات «یافتیان»؛ فیلتر در صنایع روی تنها در بخش «سرباره‌گیری» و «کوره‌های ذوب» وجود دارد که ارتباطی به بو ندارد. شاید آلایندگی در بخش‌های دیگر داشته باشد اما لزوما این آلودگی به «بو» برنمی‌گردد و ارتباطی با آن ندارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان در خصوص اثرات منفی بخارهای اسیدی بر سلامت موجودات زنده از جمله انسان به صدای زنجان عنوان کرد: در این خصوص بهتر است متخصصان پزشکی اظهارنظر کنند اما به نظرم و طبیعتا اگر میزان بخارهای اسیدی از یک حدی بالاتر بروند منجر به بروز مشکلاتی از جمله درگیر شدن ریه افراد می‌شود. از طرفی در واحدهای الکترولیز صنایع روی،کارگران ۷ تا ۸ ساعت مشغول کارند و شدت اسید هم بالاست که می‌تواند سلامت این کارگران در صورت عدم رعایت استاندارهای ایمین محیط کار تهدید شود. باران‌های اسیدی در برخی از کشورهای صنعتی ناشی از بخارهای اسیدی است که غلظت آن‌ها کنترل‌شده نیست و با قرارگیری در جو به همراه بارش باران، به زمین فرود آمده و می‌توانند منجر به آلودگی اراضی کشاورزی شوند با این اوصاف قطعا وجود بخارهای اسیدی در صورتی که دارای غلظت بالا باشند می‌تواند برای سلامتی انسان و موجودات زنده مضر باشند اما چون سقف آلایندگی برای صنایع روی تعیین نشده است، نمی‌توان حفاظت محیط زیست را در این موضوع مسئول دانست.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان زنجان ادامه داد: زمانی که به عنوان مسئول اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان فعالیت داشتم، استاندارد مورد استفاده در یکی از کشورهای توسعه‌یافته که با موضوع مرتبط بود را از منابع معتبر استخراج و به سازمان متبوع ارائه نمودم، اما حوزه مربوط روش را اجرایی ندانست و لذا پیگیری نشد.

انتهای پیام/