لیلا محمدی- مدیرعامل سازمان تعاون روستایی استان می‌گوید: به دلیل عدم تامین منابع مالی از سوی سازمان برنامه و بودجه، مطالبات گوجه‌فرنگی‌کاران در استان‌های خراسان‌رضوی، فارس و اصفهان به عنوان نخستین مناطق مدنظر برای خرید حمایتی، تاکنون پرداخت نشده است و زمان خرید گوجه‌فرنگی از کشاورزان زنجانی نیز بستگی به تامین منابع مالی دارد.

اواخر مرداد ماه سال جاری بود که معاون وزیر جهاد کشاورزی از آغاز خرید گوجه فرنگی در 8 استان خراسان رضوی، فارس، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، گلستان، زنجان و اصفهان طبق ابلاغیه وزیر خبر داد. نشر این خبر موج خوشحالی را در بین گوجه‌فرنگی‌کاران استان که به امید بازار خوب سال گذشته اراضی خود را به کشت این محصول اختصاص داده بودند ایجاد کرد.

یکی از گوجه‌فرنگی‌کاران زنجانی در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اوضاع نابسامان بازار محصولش می‌گوید: در حال حاضر محصول تولیدی‌مان 500 تا 800 تومان به فروش می‌رود، در حالی که این میزان درآمد کفاف هزینه‌های تولید را نمی‌کند.

رضا با اشاره به اینکه کشاورزان همه ساله در فصل به بار نشستن زحمات خود منتظر زیان هستند نه سود، عنوان می‌کند: هیچ مسئولی به داد کشاورزی و کشاورزان نمی‌رسد، مگر می‌شود پشت میز نشست و بدون اینکه از اوضاع و احوال کشاورزی و کشاورز خبر داشت برای این بخش نسخه شفابخش پیچید؟

کارشناسان کشاورزی نیز می‌گویند برنامه‌ریزی شناخت وضع موجود، ترسیم وضع مطلوب و آینده‌نگری است. تدوین و ترسیم این مراحل به آمارهای دقیق و متقن نیاز دارد ولی در کشور ما این آمارها مشکلاتی دارند. از سویی دیگر، برنامه‌ریزی‌ها کیفی است و در آن به آمایش منطقه‌ای و آمایش سرزمین توجه نمی‌شود.

آنان بر این باورند هنوز از برنامه‌های آمایشی درست استفاده نمی‌شود، این برنامه‌ها در کتابخانه‌های وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها روی‌هم چیده شده‌اند. یک کارشناس کشاورزی در این زمینه می‌گوید: باید طرح‌های بخش کشاورزی قابلیت اجرایی داشته باشند و برنامه توسعه با برنامه آمایشی هر استان و منطقه‌ای همخوانی داشته باشد، وگرنه رسیدن به هدف در این برنامه‌ها ممکن نیست.

انتظار گوجه‌فرنگی‌کاران زنجان برای پُر شدن جیب‌های دولت

به گفته حسین شیرزاد طبق مصوبات چهل و نهمین جلسه کارگروه تنظیم بازار که در تاریخ 20 مرداد برگزار شد سازمان تعاون روستایی کشور موظف شد تا نسبت به اطلاع‌رسانی گسترده در زمینه خرید مازاد گوجه‌فرنگی تولید شده از طریق رسانه‌های عمومی اقدام کند تا از ظرفیت موجود از سوی تولید و مصرف کنندگان برای تنظیم بازار گوجه فرنگی استفاده بهینه شود.

بر این اساس با توجه به کاهش قیمت گوجه فرنگی و به منظور جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان و از بین رفتن انگیزه تولید این محصول، سازمان مرکزی تعاون روستایی به نمایندگی از دولت نسبت به خرید حمایتی گوجه فرنگی در قالب ساز و کار تعریف شده و با رعایت سقف قیمت 1150 تومان به ازای هر کیلوگرم تحویل درب مراکز خرید نماید و طبق مصوبه ستاد ملی تنظیم بازار، سازمان برنامه و بودجه کشور، مکلف به تامین و اختصاص منابع مورد نیاز برای اجرای این طرح از طریق بانکهای عامل شد. در این راستا نیز سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مکلف به محاسبه هزینه‌های تبعی و اجرایی طرح برای تامین هزینه‌های مذکور از طریق سازمان برنامه و بودجه کشور گردید.

به گفته رئیس هیئت مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی با احتساب 15 درصد سود منصفانه برای کشاورزان، یک هزار و 150 تومان برای تحویل درب کارخانه فرآوری با توجه به هزینه‌های پس از برداشت و با در نظر گرفتن هزینه سبد، حمل و نقل، توزین و سود، قیمت منصفانه‌ای برای کشاورز است.

با وجود اینکه تمامی کشاورزان زنجانی به امید خرید حمایتی گوجه‌فرنگی به نرخ مصوب دولت آماده کرده‌اند، مدیرعامل سازمان تعاون روستایی استان می‌گوید تا جایی که اطلاع دارد به دلیل عدم تامین منابع مالی از سوی سازمان برنامه و بودجه، مطالبات گوجه‌فرنگی‌کاران در استان‌های خراسان‌رضوی، فارس و اصفهان به عنوان نخستین مناطق مدنظر برای خرید حمایتی، تاکنون پرداخت نشده است و زمان خرید گوجه‌فرنگی از کشاورزان زنجانی نیز بستگی به تامین منابع مالی دارد. البته این نکته را نیز یادآور می‌شویم که تمامی زیرساخت‌ها برای خرید حمایتی محصول در استان فراهم شده است.

مشکل جدی در بازار فروش گوجه‌فرنگی وجود ندارد

محمود نوری با بیان اینکه طبق  دستورالعمل ابلاغی از سوی وزیر، مباشر اصلی خرید اتحادیه مرکزی است در مورد عملی شدن خرید حمایتی گوجه‌فرنگی در استان به صدای زنجان عنوان می‌کند: در حال حاضر مشکل آنچنانی در فروش گوجه‌فرنگی وجود ندارد و کارخانجات به قیمت‌های منطقی حدود 800 تومان نسبت به خرید محصول اقدام می‌کنند. البته موضوع خرید حمایتی را نیز با جدیت پیگیری می‌کنیم.

نوری در پاسخ به سؤالی مبنی بر خرید 400 تا 500 تومانی گوجه‌فرنگی از کشاورزان استان توسط کارخانجات تصریح می‌کند: در خرید حمایتی نیز بر حسب درجه محصول، مبلغ پرداخت می‌شود، کارخانجات نیز خصوصی‌اند و تا آنجایی که برای آن‌ها صرف می‌کند نسبت به خرید محصول کشاورزان اقدام می‌کنند.

این مسئول که اعتقاد دارد سیستم کشاورزی کشور نیازمند تغییر اساسی است، تاکید می‌کند: بار مالی ناشی از بی‌برنامه‌گی‌های بخش کشاورزی به دولت و تولیدکننده اصلی یعنی کشاورزان که عمده آنان خرده‌پا و از اقشار آسیب‌پذیر هستند، تحمیل شده و بخش اعظمی از سرمایه‌های ملی از جمله آب و خاک از بین رفته است.

مدیرعامل سازمان تعاون روستایی استان که نیازسنجی بازار اعم از داخلی و خارجی گامی در مسیر تحقق سیستم مدیریتی هوشمند بخش کشاورزی می‌داند، عنوان می‌کند: باید بپذیریم متولیان بخش کشاورزی هیچ‌گاه به موقع الگوی کشت را ارائه نکرده‌اند و کشاورز طبق پیش‌بینی‌های خود نسبت به کشت محصول اقدام کرده است.

نه به فشارهای سیاسی

نوری که مخالف سیاسی شدن بخش کشاورزی است، عنوان می‌کند: متاسفانه بار مالی ناشی از فشارهای سیاسی که به بدنه دولت‌ها تحمیل می‌شود مغایر با اصول فنی و کشت علمی کشاورزی است.

به اعتقاد او در کشورهای پیشرفته و به اصطلاح جهان اولی بخش کشاورزی به عنوان یک صنعت مطرح است و به هیچ وجه کشاورزی آن‌ها با کشاورزی رایج در ایران و سایر کشورهای در حال توسعه تطابق ندارد. در این کشورها تمامی نهاده‌های بخش کشاورزی به نرخ واقعی به دست کشاورز می‌رسد، کشاورزی که سوخت، آب و کود را به قیمت بالا دریافت کرده قطعا با رعایت اصول اعلامی نسبت به کشت و تولید اقدام می‌کند که همین ضوابط سبب بهره‌وری بالای این بخش می‌شود.

لزوم تبدیل کشاورزی به یک صنعت

نوری با بیان اینکه کشاورز یک فعال اقتصادی است که غذای جامعه را تولید و در امنیت غذایی تاثیرگذار است، می‌گوید: کشاورزی باید به صنعت تبدیل شود تا این بخش رونق واقعی را شاهد باشد. معتقدم باید به سوی صنعت کشاورزی برویم و صنعت‌مردان کشاورزی را تربیت کنیم که هم بتواند با ایجاد ارزش افزود، خلق ثروت کند و هم سبب توسعه کشور شود.

این مسئول با بیان اینکه برای بهتر شدن اوضاع کشاورزی بهتر است سیستم بازاریابی آن به بخش خصوصی واگذار شود، عنوان می‌کند: دولت‌ها هر چه وارد این بخش می‌شوند اوضاع را وخیم ‌تر می‌کنند. به نظر می‌رسد دولت‌ها باید نسبت به برنامه‌ریزی در این بخش اقدام کند به بیانی دیگر برنامه‌های بالادستی را صادر و اجرای اصلی را به بخش خصوصی واگذار کند و و به عنوان ناظر اقدامات اجرایی را کنترل کند.

میترا ژاله‌رجبی در مقام کارشناس کشاورزی نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق در بخش‌های مختلف از جمله بخش کشاورزی، نظام برنامه‌ریزی کشور را مختل می‌کند، می‌گوید: بهتر است با دید تبدیل شدن کشاورزی به یک صنعت قوی برنامه‌ریزی‌های این بخش را سازمان‌دهی کنیم تا سبب بهبود شرایط معیشتی خانوارهای روستایی و رونق اقتصادی کشور شویم.

ژاله‌رجبی  با بیان اینکه هنوز هم دیدگاه ما به سمت صنعتی شدن است و متاسفانه در این زمینه تنها به ورود ماشین‌آلات صنعتی در بخش کشاورزی متمرکز شده‌ایم، عنوان می‌کند: ما موافق صنعتی شدن کشاورزی هستیم که بالاترین راندمان را در این بخش شاهد باشیم. جامعه صنعتی جامعه‌ای است که با بهترین اصول و بالاترین راندمان فعالیت کند.

این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه معتقدم کشاورزی صنعتی ماحصل حرکت در مسیر کشاورزی اصولی است، خردشدن زمین‌ها را دیگر علت اصلی افزایش قیمت محصولات کشاورزی می‌داند و می‌گوید: متاسفانه زیرساخت‌ها را تخریب کرده‌ایم و با سیاسی‌کاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های غلط زمینه را برای ورود دلالان و سوء استفاده از بخش کشاروزی فراهم کرده‌ایم که اگر اقدامی در این باره انجام نگیرد در حوزه امنیت غذایی و اشتغال در کشاورزی به مشکل جدی بر می‌خوریم.