پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ مهدی طهرانی: خانه خدیوی واقع در خیابان هفت تیر زنجان؛ خانه ای بسیار زیبا که شبیه خانه های اشرافی ایرانیان در قرون گذشته است که ترکیب ساخت ان را انگلیسی ها در ساخت بناهای تاریخی خود نیز الهام گرفته اند و نمونه هایی از آن ساخت این نوع از بناهای تاریخی در ایران را در بناهای تاریخی کشور انگلستان در دوران ملکه ویکتوریا نیز می توان دید اما متاسفانه به صورت متروکه‌ای در دل مرکزشهر زنجان است که نیازمند بازسازی و مرمت سریع می‌باشد.

خانه خدیوی در زنجان، بنایی تاریخی است که دوره ساخت ان به پهلوی می رسد و در محله  دالان التی و ضلع جنوبی خیابان هفت تیر واقع شده است‌.این بنا در تاریخ ۲۸ دی ماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۹۶۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه خدیوی، متروکه ای در دل مرکز زنجان

همین طور که خیابان کریم انصاری را به سمت خانه خدیوی طی می کنم در اندیشه انجام یک گزارش کامل و بی نقص هستم.به نبش خیابان هفت تیر می رسم و از کسبه محله خیابان هفت تیر سراغ خانه خدیوی را می گیرم اما کسی خانه خدیوی را نمی شناسد.

در شرایطی که عمارت خانه خدیوی  همان متروکه ای است که درست در جلوی درب ان ایستاده بودم‌.همه این موضوعات و کنش هایی که در بدو آشنایی با یک مساله ای به نام تاریخ و ابنای ان رخ می دهد بیانگر و نشانگر ان است که تاریخ را به درستی نمی‌شناسیم و از ان سرشته ای که نیازمند دقت کارشناسانه در شناخت تاریخ باشد نداریم.

یک بخشی از شناخت تاریخ به مسوولان و کارشناسان تاریخ نگار بر می گردد که دقت نظرشان را برای برگرداندن تاریخ به یک سمت واحد دارند و بخش بسیار مهم ان به خودمان بر می‌گردد که نمی خواهیم درباره تاریخ مطالعه کنیم و تاریخ نگار باشیم.

در اصل تاریخ نگار بدون کارشناس شدن هم می تواند از ان کسب در آمد کند اما می توان با مطالعه کافی بر عمق تاریخ یک کشور دل و جانمان را در صفای تاریخ جلا دهیم و به ان رنگ و لعابی درخشان تر از همیشه ببخشیم، در تاریخ درخشان بمانیم و ناممان را جاودانه کنیم.

وقتی که داشتم دنبال خانه خدیوی می گشتم سه بار کل خیابان هفت تیر تا خیابان کریم انصاری را پیاده رفتم تا توانستم متوجه بشوم که خانه ای تاریخی که در بافت تاریخی زنجان قرار دارد همان متروکه ای است که می بینم و همان خانه ای است که شخصی به نام خدیوی در ان عمر سپری می کرده است و روزگاری بسیار خوش و دلچسب داشته است.

اصالت فرهنگ قدیم به بوی کباب خانگی اش بود

یاد دوران قدیم و ان زندگی سراسر قشنگی و زیبایی که در گذشته بود به خیر.دوران قدیم بود و بوی دلچسب چلوکباب سلطانی که در هر خانه ای را که می زدی و می رفتی می دیدی که از ان خانه بوی کباب به مشام می رسد و گوجه اب دار فراوان با کره کرمانشاهی اعلا و درجه یک و سماق، فلفل، ریحان، نمک و اب کباب و نان کبابی مخصوص پخت کباب که با کباب مخلوط و نان کبابی می شد.از هرچه بگذریم سخن بنا خوش تر است.

خانه خدیوی، تصویرگر زندگی دلچسب با طعم روزگار خوش قدیم

تصمیم داشتم درباره خانه خدیوی گزارشی مبسوط و تفصیلی بنویسم تا بتوانم حق مطلب را ادا کنم اما هنگام عبور از جلوی خانه خدیوی و دیدن متروکه ای که با آن مواجه شدم یکه خوردم و نزد خود گفتم این که متروکه است! اما به یکباره یاد قدیم در ذهنم جاری و زنده شد و دلم هوای خوب ان موقع را کرد و به عبارتی خانه خدیوی را در زمره این گونه خانه های دلچسب یافتم.این بنا که اکنون از ان متروکه ای بیشتر نمانده است روزگاری مظهر زندگی دلچسب بوده است.خانه ای که دارای بنایی محکم است که با گذشت زمان های بسیار از متروکه شدن ان هنوز صلابت و پابرجایی خود را حفظ کرده است و می خواهد بگویم من زنده ام و نیازمند رسیدگی ام!

گمشده ای در تاریخ زنجان

از فاصله ای دور به تماشای بنا می نشینم و دقایقی محو تماشای عمارت می شوم تا بدانم کدام یک از قسمت های بنا سالم مانده است اما می بینم که بنا به خرابه ای تبدیل شده است و به لباس پاره ای می ماند که از هر جایش درز بگیریم یک جای دیگری پاره می شود اما با این شرایط گزارشم را نوشتم.از قدمت بنا باید گفت که هنوز پابرجاست.حصار فلزی دور بام بنا که بام بنا را در بر گرفته است بسیار محکم و قوی است که توانسته است در برابر باد و باران و برف دوام بیاورد‌.

در قسمت بالای حصار فلزی بام بنا یک حاشیه ای می بینیم که زینت بخش این حصار فلزی است که دور تا دور این حصار کشیده شده است.بخش اصلی بنا را تیرچه بلوک چوبی تشکیل می دهد که از درون سقف بنا تا به بیرون سقف بنا و در سراسر بنا کشیده شده و قابل مشاهده است و همچنان پایداری خود را حفظ کرده است.در گذشته یک اصل در بحث ساختمان سازی مطرح بود که سقف ساختمان را تیرچه بلوک چوبی می ساختند تا از گزند موریانه و حشرات موزی حفظ و مصون بماند و همچنین در فصول مختلف سال، گرما و خنکای ساختمان را درون خود نگه دارد.اگر چه این بنا اکنون به صورت خرابه ای تبدیل شده است اما در گذشته از برو و بیایی برخوردار بوده است و این برو و بیا که روزگاری در این عمارت بوده از ترکیب بندی ساختمان ان هویداست.نوع ترکیب بندی در نقش و نگار پنجره نیم دایره و سه پنجره مستطیلی که بخش های اصلی عمارت را از سایر اتاق های عمارت جدا می کند همگی بر نوع ساختار ان صحه می گذارد و این طور روایت می کند که روزگاری برای خود ماجرایی داشته و خاندان خدیوی روزگار خوشی را در ان می گذرانده اند.

ترکیب بندی خاص عمارت، برای جلوه بخشی به زیبایی خاص ان است.

خانه خدیوی شناساندن نیاز ندارد

نقش و نگار اصلی عمارت خدیوی قهوه ای روشن است.نخستین پنجره عمارت نیم دایره ای با اشکال مربع و مستطیل به کار رفته در ان است که به عمارت طرحی خاص بخشیده که هر شخصی که از دور این عمارت را حتا به صورت کنونی ان مشاهده می کند به زیبایی و طراحی خاص پنجره های ان پی می برد و متوجه می شود ترکیب بندی خاصی که در پنجره های عمارت به کار رفته به منظور زیبایی بخشیدن به طراحی عمارت و جلوه گری عمارت بوده است.

همچنین کنده کاری و طراحی های کناره پنجره های عمارت به ویژه پنجره نیم دایره عمارت به اشکار قابل دیدن است و علاقه مندان به آثار تاریخی با دقت نظر در بنا می توانند این آثار خلق شده زیبا را مشاهده کنند.

خانه خدیوی به شناساندن نیاز ندارد و حتا مخروبه ان نیز با علاقه مندان و دوستداران تاریخ سخن می گوید.تیرچه بلوک های سقف نیز از جنس طراحی چوب هستند که تا انتهای کف عمارت کشیده شده است و به صورت یک صفحه مربع و زیر تیرچه بلوک سقف ان قرار دارد و طراحی گل مانند ان با یک پایه چوبی بلند تا انتهای کف عمارت کشیده شده است و این طراحی در هر چهار طرف پایه های عمارت دیده می شود و ترکیب بندی زیبایی را به دید مردم نشسته است و مردم هم که به صورت عادی از کنار این عمارت عبور می کنند بر عمق زیبایی ان دقت نمی کنند اما از دید من خبرنگار و گزارشگر هیچ نکته ای پنهان نمی ماند و به سادگی از کنار ان رد نمی شوم.این همه از بنا سخن به میان آمد که تنها حرف دل بنا یک کلمه است و می خواهد بگوید من زنده ام.

از نمای بیرون سمت خیابان هفت تیر عمارت را به نظاره نشسته ام.ساختمانی با ترکیب بندی یک دست و منظم در ساخت بنا است.

در بخش بیرونی بنا که از سمت خیابان هفت تیر این بخش از بنا را گزارش می کنم در دو طبقه بالایی و پایینی هر ردیف پنج و چهار پنجره قرار دارد. پنجره هایی با ابعاد مستطیل و مربع شکل که هرکدام از ان ها طراحی در ترکیب بندی آجری با ترکیب بندی آجرهای به سمت بیرون را دارا است و به سبک و سیاقی شبیه اینه ای است که انسان می تواند خود را در زیبایی جهان هستی ان مشاهده کند و پنجره هایی که به سمت بیرون خانه باز می شود که از ان پنجره ها تنها درب و طاقی پنجره باقی مانده است.

خانه ای بسیار زیبا که شبیه خانه های اشرافی ایرانیان در قرون گذشته است که ترکیب ساخت ان را انگلیسی ها در ساخت بناهای تاریخی خود نیز الهام گرفته اند و نمونه هایی از ان ساخت این نوع از بناهای تاریخی در ایران را در بناهای تاریخی کشور انگلستان در دوران ملکه ویکتوریا نیز می توان دید.

هرچند در رنگ بندی و ترکیب بندی بنا برای جلوگیری از تخریب بیشتر ماسه کاری و یک گچ کاری مختصر دیده می شود اما رنگ بندی اصلی ان قهوه ای روشن است که زیبایی ان را دو چندان می کند.بعضی از بناهای تاریخی هستند که با ساخت ان طوری به نظر می رسد که بهتر می بود در جای دیگری ساخته می شد اما خانه خدیوی جایگاه خود را دارا است و انگار که جای ان از ابتدا در این قسمت از خیابان قرار داشته است و چیز دیگری نمی توانست در این قسمت از خیابان قرار بگیرد و جای خانه خدیوی از ابتدا حتا قبل از ساخت ان نیز این جا بوده است

 تغییر کاربری بنا می تواند در مسیر حفظ تاریخ باشد

خانه خدیوی می تواند به یک رستوران شیک تبدیل شود و یا همچنان در این بستر رشد فرهنگی خود باقی بماند. نکته ای که در این مقاله مهم و در این برهه حساس از تاریخ و خانواده ای که در ان می زیسته اند و باید به ان توجه شود ابعاد تاریخی مساله بنا است و این که آیا خانواده خدیوی بر این موضوع علاقه مند هستند که زیست این بنا همچنان بر تارک خرابه ای بماند و یا بازسازی هایی بر ان صورت بگیرد  تا، رگ حیاتی نوین و تازه‌ بر  جان این بنا بنشیند.تصمیم با خسروان است.

انتهای پیام/